با انواع فرش دستباف ایرانی بیشتر آشنا شوید

فرش از مهمترین تجهیزات و کالاهایی است که از گذشته تاکنون، اهمیت ویژه‌ای در زندگی انسان‌ها داشته‌ و دارد؛ زیرا استفاده از وسایلی مانند فرش با طرحهای زیبا، منجر به ایجاد حس آسایش و آرامش در انسان‌ها می‌شود. فرش‌های دستباف از پرطرفداترین و بی‌نظیرترین انواع فرش محسوب می‌شوند که جزو محصولات کهن ایرانی نیز هستند. منظور از فرش دستباف، زیراندازی است که به‌ وسیله دست از تار و پود بافته شده است. بدیهی است که بافتن فرش با دست، منجر به ایجاد طرح‌های بسیار زیبا و منحصربه‌فرد روی فرش می‌شود؛ همین مسئله سبب شده است که این فرش‌ها طرفداران زیادی در سراسر دنیا داشته باشند. در این مقاله، با انواع فرش‌ دستباف ایرانی به‌ طور کامل آشنا خواهید شد.

انواع فرش دستباف ایرانی از نظر جنس، اندازه، طرح و رنگ

فرش های دستباف، اندازه، جنس، رنگ و حتی تفاوت‌های ظاهری و ساختاری متنوعی دارند و به روش‌ های مختلف تولید می‌ شوند. همین مسئله باعث شده است که فرش‌های دستباف ایرانی انواع مختلفی داشته باشند و هر کدام  از آن‌ها با نام مشخصی شناخته شوند.

انواع فرش دستباف ایرانی از نظر اندازه

اندازه‌های فرش‌های دستباف ایرانی غالبا 6 متری، 9 متری، 12متری و 24 متری است که این اندازه با توجه به فضای محیط انتخاب می‌شود.

• فرش‌هایی که در اندازه‌های 2*3 متر، 3.5*2.5 متر، 4*3 متر و 4*6 متر هستند، با نام قالی شناخته می‌شوند.
• قالیچه‌ها فرش‌هایی هستند که مساحت آن‌ها از 4 مترمربع کمتر است و غالبا اندازه‌هایی شامل 2.20*1.40 متر و 2.5*1.5 متر دارند.
• فرش‌هایی که از نظر عرض از قالی کم‌ عرض‌تر هستند و از نظر درازا یا طول، از 4 متر کمتر می‌باشند، با نام کلّگی شناخته شده و غالبا در اندازه‌های 3*1.7 متر و 3.7*2 متر بافته می‌شوند.
• برخی فرش‌ها نیز هستند که پهنای آن‌ها از 0.5 متر تا 1.70 متر و طول آن‌ها از 3 تا 10 متر متغیر است و در برخی موارد تا 15 متر و بیشتر نیز بافته می‌شوند. این فرش‌ها در راهروها و راه ‌پله‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و با نام کناره شناخته می‌شوند.
• فرش‌هایی که ابعادشان 1.40*1.5 و 1.60*1.10 باشد، با نام ذرع و نیم شناخته می‌شوند.
• همچنین فرش‌هایی که غالبا 1.30*0.80 متر اندازه دارند، ذرع و چاک گفته می‌شود.
• برخی قالیچه‌ها نیز هستند که مساحتشان از یک مترمربع کمتر می‌باشد. این قالیچه‌ها با نام پشتی شناخته می‌شوند که غالبا اندازه‌ای شامل 60*90 سانتی‌متر دارند.
• پادری‌ها نیز قالیچه‌های کوچکی هستند که اندازه پاگرد در بافته می‌شوند.

انواع فرش دستباف ایرانی از نظر سبک محلی

فرش‌های دستباف ایرانی از نظر سبک محلی نیز انواع مختلفی دارند و به سه نوع شهری، روستایی و عشایری تقسیم‌بندی می‌شوند.

• فرش‌های شهری: فرش‌هایی هستند که در شهرها و به‌وسیله بافنده‌های شهرنشین بافته می‌شوند. این فرش‌ها ظریف هستند و رج‌شمار آن‌ها نیز بالا است. همچنین نقشه و طرح‌های ویژه و جذابی دارند.
• فرش‌های روستایی به‌صورت ساده و ابتدایی بافته می‌شوند. این فرش‌ها غالبا بدون نقشه و به‌ صورت ذهنی‌ بافته می‌شوند و اکثر طرح‌هایشان نیز جذاب و زیبا است.
• فرش‌های عشایری نیز همانند فرش‌های روستایی، ساده و ابتدایی هستند. نقش این فرش‌ها نیز غالبا از محیط و زندگی ایل‌نشینان برگرفته می‌شود. فرش‌های عشایری یا ایلی در اندازه‌های کوچک و به ‌صورت زمخت و درشت بافت عرضه می‌شوند. کناره‌های آن‌ها نیز بافتی پیچیده و مخصوص به ‌خود را دارد که اغلب در فاصله‌های معین، منگوله‌های کوتاه پشمی به آن‌ها متصل می‌کنند.

انواع فرش دستباف ایرانی از نظر شیوه بافت

از لحاظ شیوه بافت و نحوه قرار گرفتن تار و پود نیز ، فرش‌های دستباف ایرانی انواع مختلفی دارند و به سه نوع مختلف تقسیم ‌بندی می‌شوند:

• فرش‌های تمام لول که قوس گره در پشت این فرش‌ها، 90 درجه است و شیارهای پشت آن‌ها عمیق هستند. همچنین در این فرش‌ها تارها با یکدیگر فاصله نداشته و بافت آن‌ها بسیار محکم است.
• در فرش‌های لول، تارها به اندازه یک قطر نخ با یکدیگر فاصله دارند. بافت تخت این فرش‌ها یک پوده است و به شیوه حصیری بافته می‌شوند. به‌عبارتی در بافت این فرش‌ها، در هر رج، چله زیر و رو شده و تارها نیز یکی در میان از پشت قالی دیده می‌شوند.
• فرش‌های نیم لول نیز از دیگر انواع فرش‌های دستباف ایرانی از نظر شیوه بافت هستند که در آن‌ها قوس گره در پشت فرش 45 درجه است.

یکی از موضوعات مهم در نگهداری فرش دستباف ایرانی، شستشوی درست فرشها است. برای شستشوی فرش دستباف ایرانی می توانید از خدمات شستشوی فرش هوم سرویز استفاده کنید. برای اطلاع از قیمت شستشوی فرش دستباف هم در هوم سرویز اطلاعات بیشتری را کسب کنید.

انواع فرش دستباف ایرانی از نظر جنس

از لحاظ جنس و موادی که در تولید فرش‌های دستباف به‌کار می‌رود، می‌توان این فرش‌ها در 5 دسته تقسیم‌ بندی کرد:

• فرش‌های دستباف پشمی که تار و پود آن‌ها از جنس پنبه و پرز آن‌ها پشمی است. البته در عشایر و ایلات به جای نخ پنبه از پشم برای تولید این فرش‌ها استفاده می‌شود.
• فرش‌های دستباف تمام ابریشم که پرز و چله آن‌ها از ابریشم خالص است.
• فرش‌های دستباف گل ابریشم که در نقش‌ها و دور حاشیه این فرش‌ها به جای پرز پشمی از ابریشم استفاده می‌شود و غالبا چله این فرش‌ها نیز از ابریشم است.
• فرش‌های دستباف کف ابریشم که در زمینه این فرش‌ها به ‌جای پرز پشمی از پرزهای ابریشمی استفاده می‌شود.
• فرش‌های دستباف سوف که در زمینه آن‌ها از پود ضخیم و نازک استفاده شده و نقش گل و بوته‌های آن پرزداز است.

بعضی از مدلهای فرش دستباف ایرانی را می توانید در کنار موکت هم در خانه خود استفاده کنید. برای اطلاع از قیمت نصب موکت می توانید اطلاعات بیشتر را در هوم سرویز کسب کنید و از خدمات این سایت استفاده کنید.

انواع فرش دستباف ایرانی از نظر طرح

از نظر طرح، فرش‌های دستباف ایرانی انواع مختلف و بسیار متنوعی دارند؛ که این طرح‌ها عبارتند از:

• طرح‌های آثار باستانی و ابنیه اسلامی که شامل تمام طرح ‌هایی می‌شوند که از نقش‌ها، اشکال تزئینی و کاشی‌کاری ‌های بناها و عمارات گرفته شده‌اند.
• طرح‌های شاه عباسی که اساس تمامی آن‌ها کاربرد گل معروف شاه عباسی در این طرح‌هاست. در این ‌صورت غالبا گل‌های شاه عباسی در این فرش‌ها همراه با بندهای ختایی و در برخی موارد به ‌صورت تلفیقی با اسلیمی‌ها به‌ کار برده می‌شوند.
• طرح‌های اسلیمی که فرم اصلی آن‌ها گردش منظم و نقش‌های اسلیمی است. این طرح‌ها نیز خود انواع و اشکال مختلفی دارند و در فرش‌هایی با زمینه‌های متنوع دیده می‌شوند.
• در برخی فرش‌های دستباف نیز از طرح‌های قابی با اشکال هندسی مربع و لوزی استفاده می‌شود. در واقع در داخل هر یک از اشکال در فرش‌های دستباف نقش‌هایی از قبیل گل، بته، گلدان گل، درختانی مانند سرو و بید و حتی پرندگان ترسیم می‌شود.
• طرح‌های اقتباسی که به طرح‌های فرش مناطق مرزی ایران کشورهای همسایه شباهت بسیاری دارند و در واقع، بافنده‌های هنرمند ایرانی با استفاده از هوش و توانایی‌های خود تغییراتی در آن‌ها به‌وجود آورده‌اند.
• طرح برخی فرش‌ها نیز به‌ جای اینکه به‌ صورت پیوسته و بدون انقطاع ترسیم شود، به‌ صورت پراکنده و جدا از هم ولی با فاصله منظم از یکدیگر طراحی می‌شوند. در این فرش‌های ایرانی از طرح‌های افشان استفاده شده است که در آن تمامی بند و گل و برگ‌ها در زمینه فرش به‌صورت افشان و پراکنده می‌باشند و غالبا هیچکدام از گل و برگ‌ها قرینه ندارند.
• طرح‌های بته‌ای نیز از دیگر طرح‌های رایج فرش‌های دستباف ایرانی هستند که در کشور هندوستان نیز رایج شده‌اند. اندازه بته‌ ها در این طرح‌ها می‌تواند متفاوت باشد؛ اما غالبا در اکثر موارد، بته‌ ها در زمینه و در حاشیه فرش با اندازه‌ های کوچک در ردیف‌های موازی دیده می‌شوند.
• طرح‌های عشایری و ایلی نیز اغلب توسط عشایر ایران بافته می‌شوند و نگاره‌ها و تزئینات این طرح‌ها برگرفته از ذهن بافنده‌های هنرمند عشایری است.
• طرح‌های تلفیقی نیز به‌مرور زمان و با ترکیب طرح‌های مختلف به وجود می‌آیند و برخی از آن‌ها به‌دلیل تلفیق صحیح و زیبایی که دارند، از جذابیت بالایی برخوردار می‌باشند.
• در طرح‌های واگیره‌ای یا بندی نیز، جزء کوچکی از طرح در زمینه فرش در جهت‌های مختلف طولی و عرض تکرار شده و این اجزاء به وسیله گیره‌ای به یکدیگر متصل می‌شوند.
• طرح‌های ترکمن و بخارا نیز غالبا شامل نقوش هندسی هستند و به ‌صورت ذهنی بافته می‌شوند.
• طرح‌های درختی که عناصر اصلی زمینه فرش‌هایی که با این طرح‌ها بافته می‌شوند، اشکال درختان و شاخ و برگ و بوته‌ها است.
• طرح‌های شکارگاهی که صحنه‌های شکار و شکارگاه را نمایش می‌دهند.
• طرح گل فرنگ که بر مبنای گل‌های رنگارنگ چندپر، گلدان‌های فرنگی و گل‌های طبیعی به‌ ویژه گل رز بافته می‌شوند و اغلب رنگ‌های گل‌های این فرش‌ها رنگ‌های بسیار روشن نظیر زرد، آبی و سرخ می‌باشد.
• طرح گلدانی که عنصر اصلی این طرح شکل گلدانی همراه شاخه‌های گل است و اندازه‌های بزرگ و کوچک با ردیف‌های موازی تمامی زمینه فرش را در این طرح پوشش می‌دهد.
• طرح ماهی درهم نیز یکی از طرح‌های اصیل و زیبای فرش‌های دستباف ایرانی است و درون مایه تشکیل‌ دهنده آن، نقش ماهی را یادآور می‌شود.
• طرح‌های محرابی که بر مبنای محراب بافته می‌شوند.
• طرح هندسی نیز نقش‌هایی با اشکال هندسی دارد و با استفاده از خط‌های زاویه‌دار بافته می‌شود.

نگهداری و شستشوی فرش دستباف ایرانی در هوم سرویز

در این نوشته از هوم سرویز با انواع فرش دستباف ایرانی از نظر جنس، طرح و شیوه بافت آشنا شدید. همانطور که در این مقاله خواندید، فرش‌های دستباف ایرانی انواع و اقسام مختلف و مخصوص به ‌خود را دارند که شما باید با توجه به سلیقه و نظر خود بهترین مدل فرش دستباف ایرانی را شناسایی کنید و زیباترین مدل را خریداری کنید. هرکدام از فرشهای دستباف ایرانی زیبایی های مخصوص به خودشان را دارند و به همین دلیل است که بسیار قیمتی و ارزشمند هستند. مراقبت و نگهداری از فرش های دستباف نیز نکات مخصوص به خودش را دارد؛ به همین دلیل می توانید برای شستشو و نظافت فرش دستباف خود می توانید از خدمات هوم سرویز استفاده کنید تا فرش هایی تمیز و زیبا داشته باشید.