فیوز مینیاتوری چیست؟

سیم‌کشی برق از آن دسته اقداماتی است که بدون آن ساختمان، نیمه کاره است. هرگز نمی‌توان ساختمانی را تصور کرد که سیم‌کشی برق نداشته باشد. با این‌حال، ممکن است هر لحظه برای سیم‌ها و مدارات داخلی ساختمان اتفاقاتی بیفتد که در نتیجه، این لوازم متصل به آن است که آسیب می‌بینند. با این وجود، خیالتان راحت باشد. فیوزها اینجا آمده‌اند تا با تمام قوا از شما و تمامی مدارات موجود محافظت کنند. این شما و این فیوزهای مینیاتوری!

فیوز چیست؟

فیوزها که وظیفه‌ی قطع کردن مدار را بر عهده دارند، کلیدی الکتریکی هستند. این سوئیچ‌های الکتریکی به طور خودکار عمل می‌کنند. فیوزها طراحی شده‌اند تا در مقابل جریان ناشی از اضافه بار یا اتصال‌های کوتاه مدت، از مدار الکتریکی محافظت نمایند. فیوزها پس از تشخیص خطا، جریان را بلافاصله قطع می‌کنند. در صورتی که جریان بار بیش از جریان نامی مدار و آستانه‌ی تحمل آن باشد، فیوز به صورت خودکار مدار را قطع می‌کند. اگر اتصالات کوتاه نیز رخ دهد، فیوز وارد عمل می‌شود و با قطع مدار از رسیدن جریان به بار متصل خودداری می‌کند.

فیوزها به دلایلی ممکن است دچار اختلال عملکرد شوند. در بسیاری از موارد اتفاق افتاده است که سیم کشی برق دچار اختلالاتی می‌شود که نیازمند بررسی دوباره آن است. این موارد نیازمند فردی است که با بررسی سیم کشی برق و رفع اتصالی آن، لوازم منزل شما را از خطر سوختگی نجات دهد.

یکی از بارزترین گزینه‌هایی که شما در روند جریان برق با آن روبرو می‌شوید، کلیدها و پریز‌ها و جایگاهی است که در آن قرار می‌گیرند. قطعا اگر فیوز شما دچار اشکالاتی شود، نصب و تعویض کلید و پریز یکی از اصلی‌ترین اقداماتی است که باید انجام دهید.

فیوزها انواع مختلفی دارند و در مکان‌های مختلفی قرار می‌گیرند‌. حتی ماشین‌ها نیز از فیوزهای مخصوص به خود برخوردار هستند. یکی از انواع فیوزها فیوزهای مینیاتوری هستند که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد.

فیوزهای مینیاتوری چیست؟

فیوزهای مینیاتوری که از پرکاربردترین نوع تجهیزات الکتریکی محسوب می‌شود، مانند باقی فیوزها برای قطع جریان، یا حفاظت از بخشی از مدار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این فیوزها اغلب در جریاناتی مورد استفاده قرار می‌گیرند که دارای ولتاژ بسیار پایین هستند.

فیوزها یکبار مصرف هستند. به این ترتیب پس از عملکردشان باید تعویض شوند. اما فیوزهای مینیاتوری، چه دستی عمل کنند چه به صورت خودکار، این قابلیت را دارند تا دوباره تنظیم شده و برای عملکرد بعدی آماده هستند.

این فیوزها پس از آنکه در اثر تشخیص خطا مدار را قطع کردند، به صورت دستی به جای خود بازمی‌گردند. 

انواع فیوزهای مینیاتوری

فیوزهای مینیاتوری در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند. دامنه‌ی این فیوزهای مینیاتوری بسیار گسترده است. این فیوزها بر اساس تعداد پل‌هایی که دارند تقسیم‌بندی می‌شوند. تعداد پل‌ها از یک پل شروع شده و به ۴ پل ختم می‌شود.

قیمت سیم کشی برق

ساختار فیوزهای مینیاتوری

فیوزهای مینیاتوری مجموعه‌ای از تجهیزات هستند که در بسته‌های عایق‌بندی شده‌ی محکمی قرار گرفته‌اند. کلیدهای این فیوز نیز متشکل از دو کنتاکت ثابت و متحرک هستند که به سیم‌های ورودی و خروجی متصل شده‌اند.

اگر شرایط کاملا عادی پیش رود، کلیدها به صورت عادی برای قطع و وصل مدار استفاده خواهند شد. اما اگر اضافه بار رخ دهد یا اتصالات کوتاهی به وجود آید، فیوز مینیاتوری به صورت خودکار مدار را قطع می‌کند.

اگر به فیوزی که قطع شده نگاه کنید متوجه خواهید شد که دکمه‌ی فیوز در حالت قطع قرار گرفته است.

عملکرد فیوزهای مینیاتوری

فیوزهای مینیاتوری به دو روش عمل می‌کنند. این فیوزها یا از اضافه بار حفاظت می‌کنند، یا اتصالات کوتاه را تحت پوشش حفاظتی خود در می‌آورند.

برای حفاظت از اضافه بار از فلزی به نام بیمتال استفاده می‌شود. در صورتی که اضافه بار در مدار وجود داشته باشد این فلز خم شده و جریان قطع می‌شود. در واقع با خم شدن این فلز مدار از وسط به دو بخش تقسیم شده و جریان قطع می‌گردد.

سیم پیچ دیگری که دارای دور کم و قطر زیاد است نیز به وسیله مغناطیس اتصال کوتاه را تشخیص داده و مدار قطع می‌شود

تفاوت در عملکرد فیوز مینیاتوری

همه‌ی فیوزها به طور یکسانی عمل می‌کنند. با این حال در موارد جزیی مانند کلاس ولتاژ، درجه جریان و نوع قطع کردن مدار با یکدیگر تفاوت دارند‌.

کار اصلی فیوز تشخیص خطا و ایراد در مدار است. در دستگاه‌های بسیار کوچک و برای جریان‌های کم، این عمل در خود دستگاه ایجاد می‌شود. این عمل در اثر حرارت یا مغناطیس جریان  الکتریسیته انجام می‌پذیرد.

اما فیوزهای بسیار بزرگ باید از منبع دیگری برای تشخیص خطا تغذیه شوند. این منبع می‌تواند باتری باشد. در برخی موارد با ولتاژ بالا می‌تواند از طریق ترانسفورماتور این اتفاق رخ دهد.

کاربرد فیوز مینیاتوری

بر اساس عملکرد و کاربرد فیوزهای مینیاتوری به تیپ‌های مختلفی تقسیم بندی می‌شوند که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید.

فیوز تیپ B: روشنایی

این کلیدها اغلب موارد در منازل استفاده می‌شوند. چنانچه جریان بیش از ۳ تا ۵ برابر آستانه مدار عبور کند، در زمان مشخصی مدار را قطع می‌کند. حساسیت این فیوزها مناسب مصارف خانگی است. این تیپ از فیوزهای مینیاتوری به فیوز تندکار نیز شهرت دارند. در این تیپ‌ها سوئیچینگ ناگهانی بسیار کم است.

فیوز تیپ C: موتوری

این تیپ فیوزها مناسب مصارف صنعتی طراحی شده‌اند. برای قطع جریان، جریانی بین ۵ تا ۱۰ برابر جریان نامی باید از مدار عبور نماید تا فیوز آن را قطع کند. از آنجا که زمان این فیوزها، بیش از تیپ B است، به آن‌ها فیوزهای کندکار نیز می‌گویند. از این تیپ‌ها بیشتر برای موتورهای کوچک و یا لامپ‌های فلورسنت استفاده می‌شود. اگر از این تیپ‌ها در تاسیسات تجاری و صنعتی استفاده شود، بیشتر در زمینه بارهای سلفی کاربرد پیدا می‌کنند.

فیوز مینیاتوری تیپ D : ترانسفورماتوری

این فیوزها که جریان بیش از ۱۰ تا ۲۰ برابر جریان نامی باعث قطع آن‌ها می‌شود، برای مصارف خاص صنعت طراحی شده‌اند. مصارفی مانند مولد اشعه ایکس از موارد مصرف آن محسوب می‌شود.

این تیپ‌ها بیشتر در مواردی استفاده می‌شود که هجوم بارها به صورت ناگهانی و با دفعات بالا انجام می‌پذیرد. ماشین‌های پرتوی ایکس، سیستم UPS، موتورهای سیم پیچی و تجهیزات صنعتی بیشتر مورد استفاده این تیپ‌ها هستند.

فیوز تیپ K: قدرت

حفاظت از مدارها، ترانسفورماتورها و موتورها وظیفه‌ی این فیوز است. در صورتی جریان در این مدارها قطع می‌شود که جریان نامی حتی کمتر از باقی فیوزها است. سرعت عملکرد نیز در این فیوزها بالاتر از سایر فیوزها است. اما برای اتصالات کوتاه، محدوده‌ی بین فیوز D و C  محدوده‌ی عملکرد این فیوز محسوب می‌شود.

فیوز مینیاتوری تیپZ: بسیار حساس

بر اساس منحنی قطع، اگر میزان جریان از جریان نامی بیشتر شود، در زمانی کوتاه‌تر از سایر فیوزها مدار قطع می‌شود. این فیوزها دارای حساسیت بیشتری هم در زمینه اضافه بار و هم در زمینه اتصالات کوتاه هستند. این فیوزها نسبت به سایر فیوزها با سرعت بیشتری مدار را قطع می‌کنند.

نکات استفاده از فیوزهای مینیاتوری

اگر تصمیم دارید تا یکی از این فیوزهای مینیاتوری را برای مصارف خود تهیه کنید، باید به دقت و با نظر متخصصان این کار را انجام دهید. این امر از آن جهت است که عدم توجه به الزامات مدار باعث به وجود آمدن قطع و وصل‌های مکرر می‌شود.

چنانچه مداری که استفاده می‌کنید جریانی کمتر از جریان نامی را در بر داشته باشد، تعداد دفعات قطع و وصل مدار بالا می‌رود و در نتیجه جریان به طور یکنواخت به بار متصل به مدار اتفاق نمی‌افتد.

حال اگر جریان بار بیش از جریان نامی باشد، از بار متصل به خوبی محافظت نمی‌شود. در نتیجه حتی در صورت وجود اضافه بار، کلید محافظ نمی‌تواند به خوبی عمل کند.

در هنگام خرید فیوز مینیاتوری حتما به موارد زیر توجه فرمایید:

مقدار نامی فیوز مینیاتوری

هر فیوز مینیاتوری دارای مقدار نامی است. در هنگام تهیه توجه فرمایید که این مقدار باید از میزان جریانی که از سیم‌کشی عیور می‌کند کمتر باشد. از طرف دیگر باید یا بزرگ‌تر یا مساوی با حداکثر تحمل جریان بار نامی باشد.

میزان ظرفیت قطع

جریان اتصال کوتاه به  بیشترین میزان جریانی گفته می‌شود که در زمانی که مدار متصل است از آن می‌گذرد. این مقدار که به صورتKA نشان داده می‌شود بر اساس کیلوآمپر بیان می‌شود. این مقدار به میزان ظرفیتی اشاره دارد که در شرایط اتصال کوتاه رخ می‌دهد و باعث قطع مدار می‌شود. فیوزی که انتخاب می‌کنید نباید ظرفیت قطعی کمتر از جریان اتصال داشته باشد.

به عنوان مثال اگر از فیوز مینیاتوری برای مصارف خانگی استفاده می‌کنید ۶ka می‌تواند کافی باشد. اما در مصارف صنعتی و روشنایی این مقدار باید 10ka باشد.

نوع فیوز مینیاتوری

بهتر است حتما به نوع فیوز توجه کنید و با توجه به مطالبی که در بخش قبل ذکر شد، اقدام به تهیه‌ی این فیوزها کنید. فیوزهای نوع Z حساسترین نوع فیوز هستند که سرعت بیشتری در عملکرد و قطع مدار دارند. تیپ‌ B گزینه بعدی است. C وD نیز از سرعت‌های کمتر برخوردار هستند.

کلام آخر:

هر ساختمانی که سیم کشی برق داشته باشد، در گوشه‌ای از خود نیز جعبه‌ی فیوز را جای داده است. فیوزهای مینیاتوری که حداقل یک پل و حداکثر ۴ پل دارند، انواع فیوز هستند که هم از اضافه جریان بار و هم از اتصالات کوتاه محافظت می‌کنند. 

در فیوزها فلزی به نام بی‌متال وجود دارد که اگر اضافه جریان بار رخ دهد گرم شده و از بین می‌رود. در نتیجه مدار قطع شده و جریان به بار متصل شده به مدار نخواهد رسید. حال اگر اتصال کوتاه رخ دهد، مغناطیس بوجود آمده باعث کج شدن بی‌متال و در نتیجه مدار قطع خواهد شد. 

برای تهیه‌ی فیوز حتما باید نکاتی را مد نظر بگیرید. توجه به الزامات مدار باعث می‌شود تا مدار بتواند در بهترین حالت خود کار کند. اما اگر به آن توجه نکنید ممکن است یا فیوز مدام دچار قطع و وصل شده و بار متصل را دچار نوسانات کند یا اصلا عمل نکند

میزان جریان نامی، میزان ظرفیت قطع و نوع فیوز از نکاتی است که باید به آن توجه کنید.

بهتر است در هنگام تهیه‌ی فیوزهای مینیاتوری با متخصصان این امر مشورت نمایید.