آشنایی با انواع ابزار حفر چاه

تجربه نشان داده است عدم حفر  اصولی چاه و بی توجهی به آن، باعث خسارات جبران ناپذیری خواهد شد. کمترین مشکل، گرفتگی‌های مداوم چاه‌های حفر شده، و در بدترین حالت، ممکن است حتی باعث نشست ساختمان و حتی تخریب آن بشود. از این رو آشنایی با ابزار حفر چاه و یا تخلیه چاه به شما در داشتن ساختمانی قابل اطمینان کمک می‌کند.کارهایی مانند، تخلیه چاه و لوله بازکنی،حفر چاه، رفع نشتی یا ترکیدگی لوله و… برای ساخت ساختمان، یکی از با اهمیت‌ترین نکات در روند ساختمان سازی و یا محافظت از ساختمان دربرابر تخریب محسوب می‌شوند. در این مقاله به صفر تا صد حفر چاه و وسایل لازم برای انجام این کار خواهیم پرداخت.

حفر چاه چیست؟

حفر چاه و به اصطلاح چاه کنی، از دیرباز با مقاصد مختلفی انجام شده است. حفر چاه آب، قنات و … با هدف دسترسی به آب تمیز، برای استفاده روزمره و یا حتی کشاورزی، بسیار رایج بوده است. اما اکنون، این مقاصد کمی کمرنگ شده و بیشتر حفر چاه برای فاضلاب‌های خانگی انجام می‌شود. این چاه‌ها نیز میتواند در ابعاد و اعماق مختلف انجام شده و روش‌های مختلفی دارد. 

حفر چاه معمولا به دلایل مختلفی انجاام می‌شود و ابزارهای حفر چاه مختلفی برای این کار تولید و عرضه شده اند.

برای حفر درست چاه، باید به نکات متعددی توجه کنید. شیب زمین، نوع خاک، ابزار حفر چاه، هدف از حفر چاه و … همه از نکاتی هستند که باید به آنها توجه کرد. برای مثال، روش عمقی برای حفر چاه، در مکان‌هایی که آب به سطح زمین نزدیک است، مانند آب و هوای معتدل خزری که باران‌های پی درپی را شاهد هستیم، مناسب نیست و بعد از چند متر، به آب می‌رسیم. در این بخش‌ها، یا آب را با دستگاه‌های مختلف به پایین هدایت می‌کنند و یا غالبا از روش‌های کندن سطحی چاه استفاده می‌کنند. چاه‌هایی کم عمق و با سطح زیرین زیاد‌تر.

آشنایی با ابزار حفر چاه

همارنطور که در بخش‌های قبل ذکر شدو با پیشرفت صنایع مختلف، در ساخت ابزار نیز پیشرفت‌های چشمگیری ایجاد شده  و وسایل نوین برای این کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به معرفی چند مورد از ابزار‌های حفر چاه که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌پردازیم:

استفاده از دلو،سطل و طناب برای حفر چاه

اولین وسیله از ابزار حفر چاه، دلو و طناب است. ساده به نظر می‌رسد اما پایه ی کار را این دو وسیله انجام می‌دهند. در عمق زیاد، فرستادن وسیله . یا خاک‌ها به بالا به صورت دستی، کار دشواری است. از این دو وسیله و بعضا با استفاده از قرقره، وسایل در عمق بالا به بالا ارسال می‌شوند.

این طناب می‌تواند در مدل‌های مقاوم‌تر و مخصوص، به عنوان ابزار ایمنی و محافظت از افراد نیز استفاده شود.

بیل و کلنگ، از جمله ابزار‌های حفر دستی

بیل: همانطور که میدانید از این وسیله برای کندن و پس زدن خاک استفاده می‌شود.

کلنگ: برای حفر چاه‌های دستی  از کلنگ استفاده می‌شود. این کلنگ‌ها انواع مختلفی دارند ، از جمله آنها می‌توان به کلنگ کار کنی، آبگیری، سنگ شکن و… اشاره کرد.

ابزار ایمنی  در حفر چاه

ایمنی برای انجام کار‌هایی مانند حفاری و کندن چاه، نخستین اصل است. ابزار حفر چاه نیز مانند سایر کارها، از وسایل ایمنی مخصوصی را شامل می‌شوند.

کلاه: مهمترین ابزار ایمنی، کلاه است. استفاده از کلاه نیز برای حفر چاه الزامی است. این کلاه‌ها، از ضربات ناشی از اصابت سنگ از بالا بر روی سر فرد، جلوگیری می‌کند.

چراغ قوه: استفاده از چراغ قوه برای حفر چاه نیز ضروری است زیرا در اعماق زمین، و در تاریکی به کار خود ادامه می‌دهند و برای ادامه کار، نیاز به نور خواهند داشت.

لباس کار: یکی از اصلی‌ترین ابزار حفر چاه، لباس کار است. این لباس معمولا لباس یکسره، با سایز مناسب است. این لباس نیز باید با جنس مناسبی ساخته شده باشد تا هم از نفوذ آب و هم در برابر حیوانات داخل زمین، محافظ داشته باشد

دستگاه روتاری: یکی دیگر از ابزار‌های حفر چاه، دستگاه روتاری است. با استفاده از این دستگاه، گل‌های حاصل  از حفاری چاه، با پمپاژ به بیرون هدایت می‌شوند. معمولا برای جلوگیری از ریزش دیواره چاه، از لوله‌های فلزی استفاده می‌شود تا دیواره مقاومت بیشتری داشته باشد.

مته حفاری، پرکاربرد‌ترین وسیله در حفاری 

از پرکاربردترین دستگاه‌ها برای حفاری چاه، مته‌ها هستند. این مته‌ها، انواع فراوان و مختلفی دارند که بسته به کاربر چاه و اندازه آن استفاده می‌شوند. استفاده از مته‌ها، به خصوص مته‌های ضربه‌ای، نسبت به روتاری مقرون به صرفه‌تر بوده و هزینه کمتری لازم دارد. اکنون با هم با چند نمونه از مته‌های حفاری آشنا می‌شویم:

مته چرخشی:مته‌های چرخشی، کاربردی مشابه با مته‌های دریل خانگی دارند اما در ابعادی بزرگتر. طرز کار آنها نیز درست مانند مته‌های کوچک بوده و با چرخش خود، زمین را کنده و چاه را حفر می‌کنند.

مته ضربه‌ای: در این روش، مته‌های بزرگی استفاده می‌شوند که اساس کار آنها، وارد کردن ضربه برای حفر چاه است. این دستگاه‌ها از ارتفاع نسبتا زیادی، ضربه‌هایی را به سطح چاه وارد کرده و باعث عمق دادن به آن می‌شوند.

ابزار‌های تخلیه چاه

در کنار حفر چاه، تخلیه چاه نیز از ابزار مخصوصی استفاده می‌کند این دستگاه‌ها مانند ابزار تخلیه چاه ساده‌تر بوده و خرابی ندارند. در کنار آن، هزینه پایین‌تری نیز دارند و برای زمان‌هایی استفاده می‌شوند که خرابی چاه و گرفتگی آن، قابل تعمیر است و نیازی به صرف وقت و هزینه، و خرابی برای حفر چاه نمی باشد. از جمله این دستگاه‌ها، می‌توان به ابزار کنارگذر، فنر، تانکر و ابزار‌های مشابه اشاره کرد.

انواع حفر چاه

حفر چاه، با گذشت زمان، همانند تمام زمینه‌های دیگر در زمینه ساخت و ساز و خدماتی، دچار تغییر و تحولاتی شد. اینکه چاه با چه هدفی کنده شده و مدل آن چیست، باعث تفاوت در روش‌های حفاری خواهد شد. در هر کدام از این روش‌ها، ابزارهای متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ابتدا به انواع حفر چاه و سپس به ابزار‌های مورد استفاده می‌پردازیم. 

حفر چاه دستی

حفر چاه کاملا به وسیله ابزار دستی و بدون هیچ دستگاهی انجام می‌شود. .اضح است که این سخت‌ترین روش ممکن است. اینکه شما تنها با بیل و کلنگ، شروع به کندن چاه کنید نه تنها زمانگیر است بلکه فشار زیادی را نیز خواهد داشت. در گذشته از این روش استفاده می‌شود اما اکنون استفاده از این روش بسیار کم شده و حتی اگر حفر چاه کاملا اتوماتیک نیز نباشد، از دستگاه‌های مدرن‌تر، با عنوان روش‌های دستی-اتوماتیک استفاده می‌شود.

روش‌های مدرن برای حفر چاه

در این روش، حفر چاه به وسیله انواع ابزار حفر چاه مدرن‌تر و پیشرفته‌تر انجام می‌شود. این روش، نسبت به روش اول سریع‌تر وراحت‌تر بوده و در حقیقت متداول‌ترین روش محسوب می‌شود.

اما ذکر این نکته نیز لازم است که روشهای مدرن نیز می‌توانند با توجه به دستگاه استفاده شده با یکدیگر متفاوت باشند.

یکی از روش‌های مدرن، استفاده از‌تراکتور برای حفر چاه است. در این‌ تراکتور‌ها، وسایل حفاری برای کندن یک چاه عمیق بر روی‌ تراکتور‌های معمولی نصب شده  و به وسیله ضرباتی از ارتفاع، چاه را حفر می‌کنند.

از دیگر روش‌ها، استفاده از دستگاه‌های برقی مخصوص برای انجام این کار است. بر روی این دستگاه‌ها دینام‌های مخصوصی نصب شده که با برق سه فاز کار می‌کنند. روش کار آنها نیز ضربه‌ای بوده و صدای کمتری دارند.

اگرچه که این وسایل، کاملا صنعتی هستند و بعضا گران، اما میتوان با استفاده از ابزار ساده‌تر نیز کار حفر چاه را انجام داد به طوری که فضار کمتری بر افراد وارد شود

اگر چاه ما دچار مشکل شد چه کنیم؟

اگر چاهی که شما از پیش، کنده اید، دچار مشکل شده است، با توجه به شرایط چند راه پیش رو دارید. اولین راه برای انجام این کار کندن چاه مجدد با استفاده از ابزار حفر چاه است. این رویکرد زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که چاه قبلی قابل استفاده نباشد، تخریب شده و دسترسی به آن سخت باشد. گاهی به هر دلیلی قصد کندن چاه جدید دارید اما امکان آن موجود نیست. یا چاه شما دچار مشکل اساسی و غیر قابل حل نشده و با تخلیه چاه، می‌توانید مشکل را برطرف کنید.

گاهی نسز بر خلاف تصور شما، مشکل از چاه نیست و با تخلیه لوله، مشکل برطرف خواهد شد. در تمام این شرایط و انجام کارهای خدماتی استفاده از افراد متخصص برای برطرف کردن مشکل و اطمینان از خرابی مجدد و حتی بیشتر از دفعه قبل، لازم و ضروری است.

کلام آخر

با توجه به نکات گفته شده، کار حفر چاه، بسیار سخت و خطرناک بوده و اطمینان از ایمنی برای انجام این کار ضروری است. اگر چاه ساختمان شما نیز درست در زیر ساختمان قرار دارد، و نه در حیاط یا پارکینگ، اهمیت حفر چاه مشخص تر نیز خواهد شد. برای جلوگیری از خسارات جبران ناپذیر در از حفر غیر اصولی چاه و عدم رعایت اصول و ایمنی، لازم است که از افراد متخصص در انجام این کار استفاده کنید. در کنار استفاده از افراد مناسب، استفاده از ابزار حفر چاه درست و مناسب نیز بسیار حائز اهمیت است. 

ژس از انجام کار نیز تدابیر امنیتی متفاوتی برای جلوگیری از تخریب دیواره مانند استفاده از لوله های مخصوص، سیمان دادن به دیواره جاه برای سفت شدن آن و … استفاده می شود.