تب یک علامت شایع در برخی بیماری‌ها و در واقع یک بیماری شایع است. زمانی که سیستم ایمنی بدن کودک به ویروس یا عفونت‌های باکتریایی واکنش نشان می‌دهد، کودک دچار تب خواهد شد. به‌عبارتی، تب علامت واکنش بدن کودک به عفونت محسوب می‌شود.
اکثر کودکانی که سالم هستند می‌توانند بیماری تب را به خوبی تحمل کنند و غالبا در شرایط عادی برای این کودکان تب حداقل 3 و حداکثر 5 روز طول خواهد کشید. بسته به سن، سلامت عمومی، سطح فعالیت و حتی زمان روز، دمای طبیعی بدن تغییر می‌کند. شاید جالب باشد بدانید که بدن نوزادان معمولا دمای بالاتری دارد.
همانطور که گفته شد، شایع‌ترین دلیل تب در نوزادان و کودکان عفونت‌های ویروسی است؛ اما این بیماری می‌تواند در اثر گرمازدگی و یا حتی بر اثر دندان در آوردن نیز اتفاق بیافتد. بسته به سن کودک، شرایط فیزیکی و دلایل بروز تب می‌توان برای درمان این عارضه راهکارهای مختلفی را امتحان کرد؛ گرچه در برخی موارد ممکن است نیاز به مصرف دارو نیز وجود داشته باشد. در این مواقع والدین کودک به دلیل عدم آشنایی با روش های پایین آوردن تب کودک، دستپاچه و مضطرب می شوند.
معمولا در نوزادان و کودکان بروز تب نگرانی بیشتری ایجاد می‌کند. نوزادان و کودکان ممکن است در کنار تب علائم دیگری مانند بی‌حالی، بی‌حوصلگی، بی‌اشتهایی، گلودرد، سرفه، گوش درد، اسهال و استفراغ را نیز داشته باشند که در اینگونه موارد غالبا نیاز به مراجعه به پزشک و معاینه پزشکی وجود دارد. در این نوشته با راهکارهای کاهش دمای بدن و پایین آوردن تب کودکان آشنا خواهید شد و از شما دعوت می کنیم تا انتهای این نوشته با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
- درجه تب و حرارت غیر طبیعی در سن کودکان چقدر است؟
- اندازه‌گیری درجه تب کودکان
- راهنمای پایین آوردن تب کودکان
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- اگر کودک دچار تشنج ناشی از تب شد، چه اقداماتی لازم است؟
- جمع‌بندی
درجه تب و حرارت غیرطبیعی در سن کودکان چقدر است؟
شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که چند درجه حرارت و تب برای نوزادان و کودکان نگران‌کننده است؟ طبق نظریه آکاد‌می‌آمریکایی اطفال (AAP) دستورالعمل‌های تب در نوزادان و کودکان به شرح زیر است:
- برای نوزادانی که کمتر از 3 ماه سن دارند، دمای بدن یا همان تب بالاتر از 38 درجه سانتیگراد (100.4 درجه فارنهایت) می‌تواند نگران‌کننده باشد.
- برای نوزادانی که بین 3 تا 6 ماه سن دارند، دمای بدن یا همان تب بالای 38.3 درجه سانتیگراد (101 درجه فارنهایت) نگران‌کننده است.
- برای نوزادانی که بالاتر از 6 ماه سن داشته و برای کودکان، دمای بدن یا همان تب 39.4 درجه سانتیگراد (103 درجه) نگران‌کننده می‌باشد.
در تمامی این موارد جهت پایین آوردن تب کودک، نیاز به مشاوره فوری با پزشک یا معاینه توسط متخصص اطفال وجود خواهد داشت. هممچنین همانطور که گفته شد، ممکن است کودک علائم دیگری مانند سرما خوردگی، سرفه، اسهال یا استفراغ نیز داشته باشد که در اینگونه موارد نیز مراجعه و مشاوره با پزشک ضرورت پیدا می‌کند. با هوم سرویز شما می توانید معاینه پزشکی در منزل را تجربه کنید.
اندازه‌گیری درجه تب کودکان
برای اینکه متوجه شوید که درجه تب کودکتان چند است، می‌توانید به سادگی آن را اندازه‌گیری کنید. برای این کار باید از یک دماسنج دیجیتال استفاده کنید. معمولا در صورت قرار گرفتن دماسنج در مقعد، درجه تب با دقت بیشتری اندازه‌گیری می‌شود؛ اما شما می‌توانید دماسنج را زیر بغل کودک نیز قرار دهید.
همچنین شما می‌توانید برای اندازه‌گیری دمای پیشانی از اسکنر شریان تمپوال استفاده کرده و برای اندازه‌گیری دمای گوش نیز از دماسنج گوش استفاده کنید.
دمای طبیعی بدن نوزادان و کودکان غالبا بین 97 تا 99 درجه فارنهایت یا همان 36.2 تا 37 درجه سیلسیوس است. معمولا وجود دمای 38.3 تا 39.7 درجه سانتیگراد در بدن کودکان نشانه بیماری است که غالبا اینگونه تب به دلیل عفونت یا ویروس بروز پیدا می‌کند. همچنین دمای بالاتر از 39.8 درجه سانتیگراد نیاز به معاینه توسط پزشک دارد.
بدن نوزدان و کودکان، نسبت به افراد بزرگسال دمای بالاتری داشته و تفاوت دمایی بیشتری در بدنشان قابل مشاهده است. این مسئله به دلیل نسبت سطح به حجم بالا در کودکان بوده و همچنین غالبا به دلیل پیشرفت سیستم ایمنی بدن در آن‌ها می‌باشد.
در این مقاله، راهکارهایی معرفی شده‌اند که در کنار داروهای تجویز شده توسط پزشک می‌توانند برای پایین آوردن تب کودکان مورد استفاده قرار بگیرند.
راهنمای پایین آوردن تب کودکان
در صورتی که نوزادان یا حتی کودکان دچار تب شوند، نگرانی زیادی برای پدر و مادر ایجاد می‌شود. اما در اکثر مواقع بروز تب در کودکان نشانه مشکلی جدی نبوده و با استفاده از یک سری راه‌حل‌ها و استفاده از داروهای ساده رفع خواهد شد. شما می‌توانید راهکارهای زیر را برای پایین آوردن تب کودکان و نوزادان امتحان کنید:
1- استفاده از کمپرس سرد برای پایین آوردن تب کودک
تقریبا اکثر مردم اولین کاری که برای پایین آوردن تب انجام می‌دهند، استفاده از کمپرس سرد است. شما می‌توانید برای کاهش تب کودک یا نوزاد خود یک دستمال مرطوب خیس را روی پیشانی‌اش قرار دهید. زمانی که آب از پوست تبخیر می‌شود، تب کاهش پیدا کرده و درجه حرارت نیز به سرعت کاهش پیدا خواهد کرد.
شما می‌توانید این عمل را مجددا تکرار کنید. به عبارتی، مقداری آب سرد را درون یک ظرف بریزید. کمی صبر کنید و سپس زمانی که دستمال گرم شد، آن را در آب خیس کرده و مجددا روی پیشانی کودک قرار دهید.
توجه داشته باشید که پس از خیس کردن مجدد دستمال در آب سرد، باید آب زیاد آن را بیرون کشیده و سپس آن را روی پیشانی کودک قرار دهید. این کار را تا زمانی ادامه دهید که تب از بین رفته و دمای بدن کودک کاهش پیدا کند.
شما می‌توانید از کمپرس سرد روی مناطقی مانند زیر بغل، پا، دست و کشاله ران نیز استفاده کنید و این قسمت‌ها را نیز با استفاده از آن مرطوب کنید تا دمای بدن کاهش پیدا کند. توجه داشته باشید که برای استفاده از این روش به هیچ عنوان نباید از آب سرد یا یخ استفاده کنید؛ زیرا ممکن است دمای داخلی بدن کودک افزایش پیدا کند.
2- پایین آوردن تب کودک با حمام کردن کودک
اگر تجربه‌اش را داشته باشید، احتمالا می‌دانید که حمام ولرم می‌تواند در کاهش تب بسیار موثر باشد. در واقع، یک حمام نیمه گرم یا ولرم باعث می‌شود که کودک آرام و شاداب شده و در کنار آن به تنظیم دمای بدنش نیز کمک می‌کند.
علاوه بر آن، با حمام‌کردن، کودک راحت‌تر به خواب می‌رود که بدیهی است این خواب در بهبود سریع‌تر تبش بسیار موثر است.
آب باعث می‌شود که تب زودتر از بدن خارج شده و به عبارتی، حمام باعث کاهش دما و تاثیر بیشتر داروها می‌شود. در این صورت اگر برای تب کودک خود از داروهایی مانند استامینوفن یا سایر داروهای کاهش دهنده درد استفاده می‌کنید، می‌توانید کودک را با آب ولرم حمام کنید.
در این روش نیز توصیه می‌شود به هیچ عنوان در حمام از الکل، آب داغ یا آب سرد استفاده نکرده و بلافاصله پس از حمام نوزاد یا کودک، او را با لباس گرم بپوشانید.
3- برای پایین آوردن تب کودک بیش از حد از لباس‌های گرم استفاده نکنید
در اکثر مواقع، پوشیدن زیاد لباس یا پیچاندن پتوی گرم دور کودک یا نوزاد، از پایین آمدن تب جلوگیری می کند و حتی در برخی موارد ممکن است باعث بالاتر رفتن دمای بدن و تب کودک شود. در صورت بروز تب بهتر است از لباس‌های مناسب و سبک و یک پتوی نازک استفاده کرد.
استفاده از لباس نازک باعث می‌شود که بهتر بتوانید دمای بدن کودک خود را کنترل کنید و همچنین منجر به بهتر جریان پیدا کردن هوا می‌شوند. در واقع هر لایه اضافی لباس باعث افزایش دمای بدن کودک خواهد شد.
دمای اتاق نیز باید کاملا معمولی باشد. اگر اتاق بیش از حد گرم شده باشد، به پایین آوردن تب کودک کمکی نخواهید کرد. برای جلوگیری از بالا رفتن تب می‌توان با استفاده از پنکه هوای داخل اتاق را تعویض کرد. اگرچه در صورت استفاده از پنکه نیز باید مراقب باشید که کودک احساس سرما نکند و بهتر است پنکه به طور مستقیم در مقابل کودک قرار نگیرد.
در کل بهتر است دمای اتاق و بدن کودک در حالت بهینه قرار داشته باشد. در طول روز نیز اطمینان داشته باشید که کودک یا نوزاد شما نمی‌لرزد و دمای بدنش افزایش پیدا نمی‌کند.
4- تاثیر شیر مادر روی کاهش تب نوزاد
شیر مادر برای نوزادانی که کمتر از 6 ماه سن داشته و دچار تب می‌شوند، بسیار ضروری است و برای سایر کودکان نیز در کاهش تب توصیه می‌شود. همانطور که احتمالا می‌دانید شیر مادر سرشار مواد مغذی بوده و منجر به تقویت سیستم ایمنی بدن نوزاد می‌شود.
شیر مادر به راحتی هضم شده و باعث می‌شود که بدن کودک بهتر بتواند با بیماری مبارزه کند. همچنین شیر مادر بدن کودک را به طور کامل هیدراته نگه می‌دارد که این مورد نیز برای بهبود سریع تب در کودکان بسیار تاثیرگذار و ضروری محسوب می‌شود.
به همین دلیل، غالبا توصیه می‌شود در صورتی که نوزاد شما با تب مواجه شده است، او را با شیر خود تغذیه کنید. در صورتی که کودک شیر را پس می‌زند، می‌توانید از قاشق یا شیشه شیر برای شیردهی به کودک خود کمک بگیرید.
5- کاهش تب کودک با استفاده از مایعات
افزایش مصرف مایعات به بهبود سریع تب بسیار کمک می‌کند. استفاده از مایعات باعث می‌شود که بدن کمی خنک شود. همچنین همانطور که می‌دانید، بروز تب می‌تواند منجر به افزایش تعریق و در نتیجه آن منجر به کم آبی بدن شود که این موارد خود باعث بروز عوارض مختلف دیگری خواهند شد و بهبود تب را نیز به تعویق می‌اندازند.
مایعاتی که در دوران تب مصرف می‌شوند، جایگزین مایعات از دست‌رفته بدن شده و به تسریع بهبود بیماری کمک می‌کنند.
هرچه تب بالاتر برود، احتمال کم‌شدن آب بدن نیز بیشتر می‌شود. غالبا کم آبی بدن با ایجاد نشانه‌هایی مانند ادرار غلیظ با رنگ زرد تیره، تعداد دفعات کم ادرار، خشک شدن لب‌ها و دهان یا نبود اشک در هنگام گریه و فرورفتگی چشم‌ها بروز پیدا می‌کند که در صورت بروز این نشانه‌ها باید مصرف مایعات را افزایش داده و به پزشک مراجعه کنید.
در واقع برای پایین آوردن تب کودکان توصیه می‌شود مصرف مایعات مانند چای سرد یا گیاهی، آبمیوه، شیر سرد یا محلول الکترولیت را افزایش داده و تا حد امکان از خوراکی‌های تب‌بر استفاده کنید.
6- پایین آوردن تب کودک با ماساژ پا
اگر تجربه‌اش را داشته باشید، احتمالا می‌دانید که یکی از بهترین روش‌های آرام‌کردن نوزادان و حتی کودکان، مالش یا همان ماساژ کف پایشان است. ماساژ کف پا به آرامش نوزاد یا کودک کمک کرده و منجر به خواب بهتری در آن‌ها می‌شود که این آرامش و خواب راحت‌تر در بهبود سریع‌ترشان بسیار تاثیرگذار است. همچنین ماساژ پا می‌تواند به تنظیم دمای بدن نیز کمک کند.
شما می‌توانید در هنگام ماساژ کف پای نوزاد یا کودک خود از برخی روغن‌های گرم مانند روغن زیتون استفاده کنید. برای این منظور مقدار کمی روغن زیتون را روی پای نوزاد یا کودک خود مالش داده و با استفاده از انگشتان دست خود، انگشتان پایش را به آرا‌می فشار دهید.
در پایان می‌توانید تمام پاها را نیز برای چند دقیقه به خوبی ماساژ دهید. در صورت نیاز می‌توانید این کار را چندین بار تکرار کنید؛ اما انجام بیش از حد این کار به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
7- استفاده از داروهای کاهش تب
در اکثر مواقع، داروهای کاهش تب زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که دمای بدن بسیار بالا باشد. همچین در برخی موارد از این داروها برای آرام کردن کودک نیز استفاده می‌شود. غالبا توصیه می‌شود تب کم یا متوسط درمان نشود؛ زیرا نشان‌دهنده مبارزه بدن با یک عامل بیماری‌زا است؛ اما بدیهی است که تب متوسط رو به بالا که با علائم دیگر همراه است، باید با استفاده از روش‌های گفته‌شده در کنار داروهای مخصوص کاهش تب درمان شود. شما می توانید ارسال دارو با نسخه را به تیم هوم سرویز بسپارید تا خیلی سریع داروهای مخصوص کاهش تب را به شما برسانند.
معمولا برای تب نوزادان و کودکان استفاده از استامینوفن یا پاراستامول توصیه می‌شود. همچنین استفاده از ایبوپروفن برای کودکان بالاتر از 6 ماه نیز ایرادای نخواهد داشت؛ اگرچه توصیه می‌شود در رابطه با مصرف و مقدار مصرف آن‌ها با پزشک مشورت کنید.
داروهای کاهنده تب، هم به شکل مایع و هم به شکل شیاف موجود هستند که غالبا مقدار مصرف آن‌ها متناسب با سن و وزن کودک توسط پزشک تعیین می‌شود. در صورت استفاده از داروها توصیه می‌شود در هیچ شرایطی، مقدار یا فاصله زمانی مصرف توصیه شده آن‌ها را تغییر ندهید و مطابق با توصیه پزشک آن‌ها را مصرف کنید.
8- کنترل تب کودک
در هنگام بروز تب در نوزادان یا کودکان، نظارت بر دمای بدنشان بیش از هر چیزی اهمیت دارد. در واقع شما باید به‌طور منظم دمای بدن کودک خود را کنترل کنید. در ابتدای مقاله، به روش‌هایی اشاره شد که شما می‌توانید از آن‌ها برای اندازه‌گیری درجه حرارت و تب کودک و در نتیجه برای نظارت بر دمای تب کودک خود استفاده کنید.
همچنین شما می‌توانید دمای بدن نوزاد یا کودک خود را به‌طور منظم یادداشت کرده و تغییرات دمایی را بررسی کنید. با این کار اگر نیاز به مراجعه به پزشک وجود داشته باشد، پزشک با بررسی دماهای مختلف بدن در طول روز می‌تواند تب نوزاد یا کودک شما را بهتر ارزیابی کند.
تمامی این روش‌ها، راهکارهای ساده اما تاثیرگذار برای پایین آوردن تب کودکان و نوزادان بودند. در تمامی شرایط توصیه می‌شود اگر این روش‌ها برای کاهش تب کودکان موثر نباشد و دمای بدن کودک همچنان بالا باشد، در اسرع وقت با پزشک مشورت کرده یا به یک متخصص اطفال مراجعه کنید.
برای پایین آوردن تب کودک چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر برای پایین آوردن تب کودکان تلاش کردید؛ اما نوزاد یا کودک شما با علائم زیر مواجه شد، بهتر است به یک پزشک برای پایین آوردن درجه تب مراجعه کنید:
- گریه یا بی‌قراری کودک حتی هنگام پایین آمدن تب
- عدم ریختن اشک در صورت گریه کودک
- بروز علائم تب مجددا پس از پایین آمدن درجه حرارت بدن
- عدم ادرار در 8 ساعت گذشته
- بروز تب در نوزادانی با سن کمتر از 3 ماه (زیرا در این نوزادان ممکن است تب پاسخ بدن به یک بیماری جدی باشد.)
- دمای تب بالاتر از 38 درجه برای نوزادانی با سن کمتر از 3 ماه با اندازه‌گیری مقعدی
- دمای تب بالاتر از 38.3 درجه برای کودکان سه ماهه و بالاتر
- مواجهه با علائم تب برای مدت زمانی بیشتر از 48 ساعت برای کودکان زیر 2 سال
- مواجهه با تب برای مدت زمانی بیشتر از 5 روز برای سایر کودکان
- عدم کاهش تب به کمک روش‌های گفته شده
- عدم مصرف مایعات توسط کودک به اندازه کافی
- انجام واکسیناسیون و مواجهه با تب بالاتر از 38.8 درجه سانتیگراد یا طول کشیدن تب برای مدت زمانی بیشتر از 48 ساعت
- عدم انجام فعالیت‌های همیشگی توسط کودک و عدم رفتار طبیعی در او
همچنین در صورت مواجهه با علائم زیر بهتر است برای عدم بروز مشکلات جدی‌تر بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید:
- بی‌قراری و گریه شدید کودک و عدم آرام شدن او برای مدت طولانی
- اگر کودک به‌سختی بیدار شده یا نمی‌توانید او را بیدار کنید
- اگر کودک با سردرد شدیدی مواجه شده است
- اگر کودک نمی‌تواند راه برود یا حتی گیج به نظر می‌رسد
- اگر کودک نمی‌تواند دست و پای خود را تکان دهد
- اگر ناخن‌ها، زبان یا لب‌های کودک کبود شده‌اند
- اگر روی پوست کودک لکه‌ها یا کبودی‌هایی ظاهر شده‌اند
- اگر کودک با بازشدن راه بینی‌اش، باز هم به‌سختی نفس می‌کشد
- اگر گردن کودک خشک شده و سرفه‌های سخت می‌کند
بروز این علائم می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی در نوزاد یا کودک باشد که به همین دلیل توصیه می‌شود در اینگونه موارد، هرچه سریع‌تر با اورژانس تماس گرفته یا سریعا از پزشک کمک بگیرید. با هوم سرویز شما می توانید معاینه پزشکی در محل را تجربه کنید.
اگر کودک دچار تشنج ناشی از تب شد، چه اقداماتی لازم است؟
احتمالا می‌دانید که بالا رفتن ناگهانی دمای بدن یا همان تب ناگهانی حتی به اندازه 1 درجه، ممکن است منجر به بروز تشنج شود. در اکثر مواقع، تشنج ناشی از تب بی‌خطر است؛ اما غالبا اهمیت دادن به این مسئله ضرورت دارد. معمولا با بروز تشنج ناشی از تب، تنفس کودک سنگین شده، آب دهانش زیاد می‌شود، سیاهی چشم‌هایش بالا رفته و دست و پاهایش به شدت تکان می‌خورد.
در اینگونه مواقع بهتر است کودک را از اجسام سخت و تیز دور کرده و او را به پشت یا پهلو بخوابانید. پس از آن، سر کودک را به آرا‌می به یک سمت برگردانید تا بزاق دهان یا استفراغ از دهانش خارج شود. در طول مدت زمان تشنج توصیه می‌شود چیزی در دهان کودک قرار ندهید.
تشنج ناشی از تب معمولا حداقل ده ثانیه و حداکثر 4 دقیقه طول می‌کشد. سعی کنید مدت زمان تشنج را به یاد داشته باشید. پس از اتمام تشنج سعی کنید با استفاده از کمپرس آب سرد یا سایر روش‌های مناسب، درجه حرارت بدن کودک را پایین بیاورید تا از بروز تشنج‌های بعدی جلوگیری کرده باشید.
همچنین در صورت هوشیار بودن کودک می‌توانید به او استامینوفن بدهید و برای کودکان بالاتر از 6 ماه می‌توانید از ایبوپروفن کودکان استفاده کنید. در صورتی که هنگام تشنج رنگ چهره کودک کبود شده یا بیشتر از چند دقیق دچار تکان‌های شدید شد با اورژانس تماس بگیرید.
اگر پس از تشنج، کودک در تنفس مشکل پیدا کرد یا پس از مدت زمان طولانی (مثلا 1 ساعت پس از تشنج) هنوز هم بی‌حال و خواب آلود بود، تماس فوری با اورژانس ضرورت پیدا می‌کند.
پس از اتمام تشنج توصیه می‌شود حتی اگر تشنج به‌مدت ده ثانیه هم طول کشیده باشد، با پزشک مشورت کرده و در صورت لزوم کودک را برای معاینه پزشک به مطب ببرید.
جمع‌بندی
در اکثر مواقع، بروز تب در نوزادان و کودکان به دلیل دفاع بدن در مقابل عفونت و ویروس اتفاق می‌افتد. به همین دلیل در اکثر مواقع، تب بی‌خطر بوده و حتی می‌تواند مفید باشد؛ زیرا بروز تب در اینگونه مواقع نشان دهنده عملکرد خوب سیستم ایمنی بدن بوده و به معنای بهبود یافتن بدن است.
اما همانطور که می‌دانید، تب در نوزادان و کودکان منجر به نگرانی پدر و مادر می‌شود و حتی در برخی موارد اگر همراه با یک‌سری علائم باشد، می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی‌تر بوده و منجر به بروز عوارض بیشتری در کودکان شود.
در این مقاله یک سری راهکارهای موثر برای پایین آوردن تب کودکان معرفی شدند که در صورت بروز تب می‌توان به سادگی از این راهکارها استفاده کرد. اما همانطور که گفته شد، در صورت بروز تب بالا یا هنگام بروز علائم جدی‌تر این بیماری، مراجعه به پزشک ضرورت دارد و باید برای معاینه کودک توسط پزشک سریعا اقدام کنید. تیم هوم سرویز امیدوار است که همیشه سلامت و تندرست باشید. چنانچه در روزهای سخت بیماری نیاز به کمک و همیاری در خصوص تزریقات در منزل، پانسمان در منزل، کشیدن بخیه داشتید، هوم سرویز همیار و همراه شما خواهد بود.
جدول زیر، شامل هزینه خدمات پزشکی تیم هوم سرویز است:
| قیمت معاینه پزشکی در محل |
